พยาธิขึ้นตา โรคที่ดูเหมือนไกลตัว แต่เป็นภัยเงียบสู่การตาบอด
แม้ว่าดวงตาจะเป็นอวัยวะพิเศษที่มีถุงหุ้มเป็นเกราะ
และไม่มีรูเปิดติดต่อกับภายนอก แต่ก็ยังเกิดโรคจากพยาธิต่างๆ ได้
ที่จะชอนไชเข้าไปสู่ช่องภายในตา ซึ่งก็มีพยาธิหลายชนิด
คือพยาธิตัวจี๊ด ตัวอ่อนของตืดหมูและตืดวัว พยาธิหอยโข่ง
ตัวอ่อนของตืดปลา หนอนจากหัวใจสุนัข พยาธิไส้เดือนของสุนัข
และท็อกโซพลาสโมซิส ซึ่งก่อให้เกิดโรคได้ต่างๆ ที่ทำให้เกิดอาการบวม
จนตาทะลัก ตามัว ตาบอด หรือคล้ายเนื้องอก
โรคพยาธิขึ้นตา เกิดจากพยาธิชนิดใดบ้าง
พยาธิหอยโข่ง
มีชื่อภาษาอังกฤษเรียกว่า Angiostrongylus cantonensis
คนส่วนใหญ่ที่ติดโรคนี้มักเกิดจากการกินหอยโข่งเป็นส่วนใหญ่
พยาธิตัวนี้เป็นพยาธิของหนูที่ให้ตัวอ่อนออกมาจากทางอุจจาระ
เมื่ออยู่ที่ดินตัวอ่อนไชเข้าไปสู่หอย หรือสัตว์น้ำ สัตว์บกต่างๆ
เมื่อคนกินสัตว์เหล่านี้เข้าไปตัวอ่อนจะไชไปสู่สมองเกิดเยื่อหุ้มสมองอักเสบ
ถ้าไชไปที่ตาจะทำให้ประสาทตาอักเสบ มีอาการตามัว และอาจถึงตาบอด
รวมทั้งพยาธิอาจไชทะลุสู่ช่องหลังของลูกตา หรือช่องหน้าลูกตา
จนมองเห็นด้วยตาเปล่า วิธีรักษาคือการผ่าตัดเอาพยาธิออก
วิธีป้องกันคือไม่กินหอยโข่ง
นอกจากนี้ยังอาจติดจากการกินสัตว์น้ำจืดต่างๆ แบบดิบๆ สุกๆ
ตัวจี๊ด
ในบรรดาพยาธิของลูกตาทั้งหลายตัวจี๊ด หรือ Gnathostoma spinigerum
นับได้ว่าเป็นที่รู้จักแพร่หลายมาก
หนังตาบวมปิดข้างใดข้างหนึ่งหลังจากมีการบวมเลื่อนที่ไปมาแถวบริเวณหน้าก่อนและบางครั้งพยาธิจะไชเข้าไปในช่องตาลูกตา
ทำให้ตาบอดได้ พยาธิตัวจี๊ดมักมาจากการกินเนื้อสัตว์ชนิดต่างๆ
ที่ไม่สุก หรือสุกๆ ดิบๆ ทั้งปลา กุ้ง กบ งู เต่า ไก่
หรือบางรายกินน้ำคลอง น้ำบ่อ
ปัจจุบันยังไม่มีวิธีรักษานอกจากผ่าเอาตัวจี๊ดออก
นอกจากลูกตาแล้วตัวจี๊ดยังสามารถไชไปตามอวัยวะทุกส่วนในร่างกายรวมทั้งเข้าสู่สมอง
ทำให้เส้นเลือดในสมองแตกตายได้ ดังนั้นวิธีป้องกันคือไม่กินอาหารสุกๆ
ดิบๆ และดื่มน้ำต้มก็จะปลอดภัย
ตัวอ่อนของตืดหมู ตืดวัว
หรือซีสติเซอคัส (Cysti- cercus) จะทำให้ตาบวม ตามัว
การที่พบพยาธิชนิดนี้ที่ลูกตาทำให้เคืองตา ตามัว สุดแต่ที่อยู่ของมัน
เพราะการที่พบที่ลูกตามักแสดงว่าต้องพบที่อวัยวะอื่นๆ
ที่สำคัญคือตามผิวหนังซึ่งคลำได้เป็นเม็ดแข็งๆ ยาวๆ คล้ายลูกปืน
และอาจพบที่สมองได้ด้วย ทำให้เกิดโรคลมบ้าหมู
สาเหตุมักมาจากการกินอาหารที่ปนเปื้อนด้วยไข่ของตัวตืดตัวแก่ซึ่งอาศัยอยู่ในลำไส้ของคนหรือสัตว์เช่นหมู
เมื่อกินไข่เข้าไปกลายเป็นตัวอ่อนไชเข้าสู่กระแสเลือดไหลไปตามอวัยวะต่างๆ
ตัวอ่อนตืดปลา
หรือที่เรียกว่าสปาร์กานั่ม (Sparganum) คนติดโรคจากการกินไรนํ้า
(Cyclops) ที่มีตัวอ่อนอยู่
แล้วตัวอ่อนจะไขทะลุผนังลำไส้กระจายไปสู่อวัยวะ ต่างๆ ทั้งร่างกาย
หรือคนอาจติดจากการกินเนื้อปลา กบ งูดิบๆ หรือดิบๆ สุกๆ ก็ได้
หนอนหัวใจสุนัข
มีชื่อเรียกภาษาอังฤกษว่า Dirofilaria เป็นพยาธิที่อาคัยที่หลอด
เลือดหัวใจของสุนัขซึ่งพบได้มากในสุนัขไทย
เข้าใจว่ายุงเป็นตัวนำเชื้อไปสู่คน
แต่เชื่อว่าส่วนใหญ่ตัวอ่อนไม่สามารถมีชีวิตเจริญเติบโตในคนได้
มีรายงานการพบหนอนชนิดนี้ในปอดของคนในเมืองไทย เคยมีรายงานไว้จากลูกตา
1 ราย การป้องกันเกือบจะเป็นไปไม่ได้ที่จะไม่ให้ยุงกัด
อย่างไรก็ดีเรายังไม่มีความรู้ในเรื่องโรคนี้มากนัก
จำเป็นต้องศึกษากันต่อไป
พยาธิไส้เดือนของสุนัข
มีชื่อว่า Toxocara cams จะมีไข่ของพยาธิออกมากับอุจจาระสุนัข
ภายในไข่มีตัวอ่อน ซึ่งอาจติดมือแล้วกินเข้าไป
พยาธิก็จะกระจายไปตามอวัยวะต่างๆ ของร่างกาย
ถ้าในเด็กมักทำให้เกิดโรคตับในเด็ก ส่วนผู้ใหญ่มักทำให้เกิดอาการในตา
มีอาการตามัว ตาบอด
พยาธิชนิดนี้เป็นต้นเหตุของการตาบอดในต่างประเทศทั่วโลก
เนื่องจากสุนัขเป็นสัตว์ที่ใกล้ชิดคนมากที่สุด
พยาธิไส้เดือนในสุนัขมีรูปร่างหน้าตาคล้ายพยาธิไส้เดือนของคน
ท็อกโซพลาสโมซิส
เป็นเชื่อโปรโตซัวชนิดหนึ่งคล้ายๆ กับเชื้อมาเลเรียไม่มีชื่อในภาษาไทย
มีคนเคยแยกเชื้อโปรโตซัวนี้จากหนูในเมืองไทย
โรคที่เกิดขึ้นทำให้ตาบอดจากการเปลี่ยนแปลงของจอตา
วิธีป้องกันพยาธิขึ้นตา
หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารสุกๆ ดิบๆ
โดยเฉพาะเนื้อสัตว์ต่างๆ ปลา กุ้ง ไก่ หอย เนื้อหมู เนื้อวัว
ฯลฯ รวมไปถึงน้ำดื่มควรเป็นน้ำสะอาด จากแหล่งที่น่าเชื่อถือ
วิธีการรักษาพยาธิขึ้นตา
- การรักษาใช้วิธีการผ่าตัดออกแต่ก็มีความเสี่ยง
- วิธีการยิงเลเซอร์ร้อน ซึ่งเป็นวิธีที่แนะนำสำหรับกรณีไม่สามารถผ่าตัดเอาออกได้
คุณกำลังดู: พยาธิขึ้นตา โรคที่ดูเหมือนไกลตัว แต่เป็นภัยเงียบสู่การตาบอด
หมวดหมู่: ผู้หญิง